U nastavku donosimo pojmovnik uobičajenih termina koje stručnjači koriste u vezi s novim koronavirusom, kako biste lakše razumjeli redovne informacije i izvještavanje medija.
Koronavirus
Novi koronavirus, odnosno SARS-CoV-2 (skraćenica od engleskog termina koji označava tip 2 korona virusa – izazivača teškog akutnog respiratornog sindroma) je virus koji izaziva bolest COVID-19. Koronavirus dolazi iz porodice virusa koje pod elektronskim mikroskopom izgledaju kao da imaju oblik poput krune (na latinskom, korona = kruna). Iz iste grupe virusa, pored oboljenja COVID-19 prethodno su se razvile i bolesti: MERS (bliskoistočni akutni respiratorni sindrom) i SARS (teški akutni respiratorni sindrom). Najmanje četiri vrste ovih virusa poznate od ranije izazivaju „obične prehlade“ i blage sezonske upale najčešće gornjih disajnih puteva.
Bolest COVID-19
COVID-19 (COronaVIrus Disease-19) je bolest izazvana novim koronavirusom SARS-CoV-2.
Period inkubacije je vrijeme od trenutka kada se osoba inficira nekim mikroorganizmom ili patogenom (virusi, bakterije, gljivice, paraziti i prioni) do trenutka kada se pojave privi simptomi bolesti. U slučaju infekcije koronavirusom, najčešći period inkubacije je 2-14 dana mada su zabilježeni slučajevi da je inkubacija trajala kraće (0-0,5 dana), ali i znatno duže (podatak iz literature – 29 dana).
Nulti pacijent / indeksni slučaj
To je osoba koja se smatra da se u grupi povezanih slučajeva prva inficirala i od koje kreće dalje širenje virusa.
Klaster
Grupisanje slučajeva zarazne bolesti na određenoj lokaciji među epidemiološki poveznom grupom ljudi – koja ima ili zajednički izvor ili lanac prenosa virusa. Izbijanje zaraze predstavlja iznenadno povećanje broja slučajeva neke zarazne bolesti među ljudima na ograničenom području.
Izbijanje zaraze
Predstavlja iznenadno povećanje broja slučajeva neke zarazne bolesti među ljudima na ograničenom području.
Epidemija
Predstavlja povećanje broja slučajeva neke bolesti među ljudima na određenom području i u određenom vremenskom periodu iznad nekog za to područje ili doba godine očevanog broja. Najčešće se govori o epidemijama zaraznih bolesti.
Pandemija
Predstavlja masovno obolijevanje od određene bolesti koje se proširilo na više kontinenata (gotovo čitav svijet) i zahvatilo veliki broj ljudi.
Lokalna transmisija
Znači da je uzročnik infekcije, odnosno prenosa iste, lociran unutar jedne lokacije, zajednice ili naseljenog mjesta.
Importovani slučajevi
Ukazuju da su svi inficirani došli s druge lokacije, recimo iz inostranstva, u odnosu na mjesto gdje se utvrdilo da su pozitivni na koronavirus.
Karantin
Mjera ograničavanja kretanja zdravih osoba koje su bile potencijalno izložene uzročniku zarazne bolesti, a nemaju vidljive simptome. Ove osobe neko vrijeme žive odvojene od drugih kako im ne bi prenijeli bolest u slučaju da su nosioci virusa, odnosno inficirani. Boravkom u karantinu se doprinosi sprječavanju širenja zaraze.
Izolacija
Mjera za osobe kod kojih je utvrđena bolest i njihovom izolacijom se sprječava dalje širenje zaraze.
Društvena distanca
Jedna od mjera kojom se sprječava da ljudi borave na mjestima s puno ljudi, čime se sprječava brzo i lako širenje virusa. Neki od vidova socijalne distance su: rad od kuće, otkazivanje masovnih događaja, sugerisano odstojanje od metar do dva između ljudi, zabrana zadržavanja na javnoj površini i td.
Samoizolacija
Podrazumijeva boravak osobe u sopstvenoj kući tokom određenog vremenskog perioda tokom kojeg neće ostvarivati kontakte s drugim ljudima.
Stopa obolijevanja
Predstavlja odnos oboljelih spram cjelokupne veličine populacije.
Stopa umiranja ili stopa mortaliteta
Predstavlja odnos broja smrtnih slučajeva zbog određenog uzroka spram određene, obično cjelokupne, populacije.
Stopa letaliteta
Predstavlja mjeru težine određenog oboljenja iskazanu brojem osoba umrlih od određene bolesti spram ukupnog broja oboljelih od te bolesti.
Stopa letaliteta za novi koronavirus trenutno je procjenjena na 3,4% u cijelom svijetu, iako pokazuje značajnije varijacije u odnosu na tok pandemije (faza u kojoj se procjenjuje) kao i pogođene teritorije/države, ali i uzrasne grupe (najveći letalitet je kod starijih od 65 godina, ali i kod onih s pridruženim oboljenjima).
Izravnavanja krivulje
U pandemiji COVID-19 vizuelni prikaz efekata širenja korona virusne infekcije tokom dužeg vremenog perioda kao posljedice sprovedenih protivepidemijskih mjera a posebno fizičkog i društvenog distanciranja.
Ukoliko se bolest širi brzo, svakoga dana će biti mnogo novoinficiranih. Tada kriva oštro raste zbog veilikog priliva oboljelih i teško oboljelih u zdravstveni sistem koji ne može da podnese toliko opterećenje u tako kratkom vremenskom periodu; ako se bolest sporije širi, broj novoinficiranih se ravnomjerno i polako raspoređuje te je kriva niža i šira. Ovo je poželjniji scenario jer je opterećenje na zdravstveni sistem manje, te manje ljudi obolijeva u kratkom vremenskom periodu i to je nešto s čime zdravstveni sistem može da se izbori.
Dostupno na linku.
