Kod osoba s dijabetesom u prisustvu bolesti, dolazi do oslobađanja brojnih hormona koji učestvuju u odbrambenim mehanizmima tokom infekcije. Okidači za oslobađanje hormona mogu biti brojna stanja, kao što su infekcije, ishemijska bolest srca, dehidratacija itd. Hormoni koji se oslobađaju tokom bolesti mogu dovesti do dodatnog povećanja nivoa glukoze u krvi, kada su potrebne veće doze insulina za korekciju glikoregulacije.
Za osobe s dijabetesom i najmanja infekcija može dovesti do hiperglikemija, koje ako se na adekvatan način ne koriguju mogu dovesti do akutnih komplikacija kao što su dijabetesna ketoacidoza i hiperosmolarno neketogeno stanje.
Bolesti koje imaju uticaj na nivo glikemije u krvi:
- Prehlada ili grip, uključujući i COVID-19;
- Gušobolja;
- Urinarne infekcije;
- Bronhitis ili respiratorne infekcije i dijareja;
- Infekcija kože kao što je apsces, (naročito ako je praćena groznicom i povišenom telesnom temperaturom).
Započinjanje terapije ili povećanje doze kortikosteroida ima značajan uticaj na nivo glukoze u krvi.
Savjetuje se da osobe s dijabetesom, članovi njihove porodice i roditelji djece s dijabetesom, unaprijed planiraju i dogovaraju s timom ljekara individualni plan, za tretman u stanjima bolesti. Potrebno je da isplaniraju:
- individualnu ciljnu vrijednost glikemije tokom prilagođavanja doze insulina u odnosu na novonastalu bolest;
- kada da kontaktiraju ljekara;
- koliko često da provjeravaju nivo glukoze u krvi i ketone;
- kada kontaktirati doktora?
Osobe s dijabetesom treba da potraže pomoć ljekara u sledećim situacijama:
- u slučaju kontinuiranog povraćanja (bez mogućnosti unosa hrane i pića duže od 6h), koje može dovesti do teškog stepena dehidratacije;
- u slučaju hiperglikemije duže od 24h;
- u slučaju postojanja simptoma koji ukazuju na razvoj dijabetesne ketoacidoze.
Opšte preporuke za tretman osoba s dijabetesom
Kod osoba s dijabetesom, savjetuje se postupanje prema navedenim smjernicama, čak i u slučaju zadovoljavajućih vrijednosti nivoa glukoze u krvi:
- Nastaviti s uobičajenom terapijom za dijabetes. Nikada ne obustavljati terapiju insulinom;
- Provjeravati nivo glukoze u krvi na svaka 4h;
- Konzumirati dodatnu tečnost (bez kalorija), i nastaviti s redovnim obrocima;
- Provjeravati svakodnevno tjelesnu težinu. Smanjenje tjelesne težine uprkos redovnoj regularnoj ishrani može ukazati na prisustvo hiperglikemije;
- Provjeravati nivo tjelesne temperature ujutru i uveče. Povišene vrijednosti mogu biti znak infekcije;
- Unosite dosta tečnosti – 120 do 180 ml na svakih 30 min u cilju prevencije dehidratacije. U nekim stanjima postoji potreba za unosom slatkih napitaka kada je nemoguće uneti 50gr ugljenih hidrata u toku dana putem hrane. Međutim, potreban je poseban oprez sa slatkim napicima zbog hiperglikemijskog efekta.
Preporuke za osobe s tipom 1 dijabetesa (T1D)
Tokom bolesti kod osoba s T1D:
- Insulinska terapija ne smije biti obustavljena;
- Doze insulina najčešće moraju biti povećane, uz mogućnost potrebe za ekstra bolusom (brzodelujućim insulinom) u cilju sniženja glukoze u krvi;
- Provjeravati nivo glukoze u krvi na svaka 4h;
- Unos veće količine nezaslađene tečnosti u cilju prevencije dehidracije;
- Optimalni opseg nivoa glukoze u krvi je od 6 do 10mmol/.
Neophodno je da sve osobe s T1D imaju test trake za monitoring glukoze u krvi i ako je moguće test trake za provjeru ketona u krvi i urinu, naročito u uslovima bolesti i produženih epizoda hiperglikemije. U slučaju povišenih vrijednosti ketona, obratiti se službi Hitne Pomoći (HP).
Preporuke za osobe s tipom 2 dijabetesa (T2D)
Potreban je oprez kod osobe s T2D u slučaju postojanja sledećih simptoma koji se ispoljavaju u prisustvu povišenih vrijednosti nivoa glukoze u krvi:
- Pojačano žeđenje/suvoća usta;
- Učestalo mokrenje;
- Pojačano zamaranje;
- Gubitak u tjelesnoj težini.
Preporuke za osobe s T2D koje su na terapiji oralnim agensima (tablete):
Ako je osoba s T2D na terapiji metforminom, možda je potrebna privremena obustava ovog agensa, naročito u uslovima teške infekcije i dehidratacije. U slučaju obustave metformina, privremeno se započinje terapija drugim antihiperglikemijskim agensima (moguće i insulinom) u cilju prevencije hiperglikemije. Preporuka je da osobe s T2D na oralnoj terapiji u stanjima infekcije vrše samokontrolu glikemija češće zbog mogućnosti hiperglikemije. Optimalni opseg nivoa glukoze u krvi je od 6 do 10mmol/l. Savjetuje se provjera nivoa glukoze u krvi u periodu bolesti najmanje dva puta na dan.
Preporuke za osobe s T2D koje su na terapiji insulinom:
Potrebno je da osobe s T2D na insulinskoj terapiji imaju dovolju količinu test traka za monitoring glukoze u krvi, naročito u uslovima infekcije. Optimalni opseg nivoa glukoze u krvi tokom bolesti je od šest do 10mmol/l.
- U slučaju nivoa glukoze u krvi > 10 mmol/l, potrebno je povećanje doze insulina.
- Često je potreban ekstra bolus. Proveravati nivo glukoze u krvi na svaka 4h, naročito ako su
- vrednosti glukoze u krvi > 15 mmol/l.
- Ketoni: U slučaju povišenih vrednosti nivoa glukoze u krvi (iznad 15 mmol/l), potrebno je proveriti
- prisustvo ketona u urinu. U slučaju pozitivnog nalaza kontaktirati službu HP.
Izvor: www.novonordisk.rs
